متن مصاحبه رضا خاتمي با نيوزويك
دهقان پيشه: چه چيزي در انتظار احزاب اصلاح طلب است؟
خاتمي: آنها مي توانند ما را بازداشت کنند؛ روزنامه هايمان را ببندند و حتي با اعمال فشار مارا از کار برکنار کنند. اما قطعا حزب ماباقي خواهد ماند. حتي اگر ما مجبور باشيم خودمان را در قالب گروههاي کوچکتر سازمان دهي نماييم.
دهقان پيشه: آيا اين به اين معناست که شما تبديل به يک گروه اپوزيسيون داخلي خواهيد شد؟
خاتمي: هيچ اشکالي در آن نمي بينم. اما برخي عناوين و اسامي در ايران تعريفي غلط دارند. مخالف اغلب به معناي دشمن تعبيير مي گردد. بله ما مخالف برخي از سياستهايي که توسط قوه قضاييه؛ شوراي نگهبان و ساير نهادهاي انتصابي دولت اتخاذ مي گردند؛ هستيم. خوب از اين جهت ما يک گروه مخالف هستيم؛ اما گروهي که تمايل دارد که در چهار چوب قانون رفتار نمايد. ما قصد براندازي رژيم را نداريم.
دهقان پيشه: آيا نگران دستگيري احتمالي خودتان هم هستيد؟
خاتمي: احتمال دارد. من فکر نمي کردم که صلاحيتم در نامزدي انتخابات مجلس رد گردد؛ اما اين قضيه اتفاق افتاد. من فکر نمي کنم که در آينده نزديک ما شاهد سرکوبي فراگير باشيم.
دهقان پيشه: فکر مي کنيد که در اين مرحله چطور مي توان سيستم سياسي ايران را اصلاح کرد؟
خاتمي: برخي معتقدند که تنها راه باقي مانده خشونت و انقلاب است. اما ما موافق نيستيم. اگر ما خود و هوادارانمان را خوب سازمان دهي نماييم؛ جناح فشار به تدريج دست از قدرت خواهد کشيد. چيزي شبيه مدل اسپانيا؛ جاييکه فرانکو تا آخرين روزهاي عمر خود به عنوان يک ديکتاتور حکومت کرد. اما بعد از مرگ او جامعه تغيير زيادي کرد ،اصلاحات ريشه دواند و نظام دمکراتيک گرديد. بدون کمترين خونريزي. ما مي بايست به دنبال چنين الگوهاي باشيم و براي رسيدن به آنها فعاليت کنيم.
دهقان پيشه: آيا تماميت خواهان حاضر به گفتگو خواهند شد؟
خاتمي: وقتي تماميت خواهان احساس خطر مي کنند خيلي عقلاني رفتار مي کنند. ما نمونه هاي زيادي دراين باره داريم؛ مانند قضيه تاسيسات اتمي. اين موضوع نشان داد که آنها چندان هم آرمانگرا نيستند كه حاضر باشند در راه آرمانشان بميرند. محافظه کاران زبان اصلاحات را پذيرفته اند. برخي از آنها حتي شعارهاي ما را مورد استفاده قرار مي دهند. آنها چهره تندرو خود را کنار گذاشته و از خود ظاهري مهربانتر ارايه مي دهند. و اين به نظر مي رسد كه مرگ محافظه کاري در قالب تندرو آن باشد. اين قضيه باعث سقوط خود آنها نيز خواهد گريد.
دهقان پيشه: آيا ارتباط خود با روحانيون قم را حفظ خواهيد کرد؟
خاتمي: ما فکر مي کنيم که روحانيون بلند پايه در کنار ما هستند. اکثر آيت الله ها در بحران انتخابات سکوت اختيار کردند. روحانيون سنتي به سمت ايده جدايي دين از سياست متمايل مي گردند. تنها تحت چنين شرايطي است که کلام يک روحاني مي تواند برش داشته باشد. آيت الله سيستاني را در عراق ببينيد. اين روزها وقتي سيستاني کلامي را به زبان مي آورد بوش و دولتش مجبورند که به آن گوش دهند. تعداد زيادي از روحانيون ما نمي توانند بفهمند که چطور ما پس از ۲۵ سال مبارزه؛ حتي ذره اي از نفوذ آيت الله سيستاني بر آمريکا را نداريم.
دهقان پيشه: آيا فکر مي کنيد که تحکيم رابطه خود با دانشجويان اهميت دارد؟
خاتمي: بله. اما فقط در صد کمي از دانشجويان سياسي هستند. بيشتر دانشجويان به فعاليتهاي اجتماعي و مدني علاقه مند هستند و اين نشانه مثبتي است. جامعه ما دارد مي فهمد که فعاليت سياسي مي بايست در چهار چوب احزاب سياسي صورت بگيرد. يک روزنامه مي بايست يک روزنامه باشد نه پوششي براي يک حزب سياسي.
دهقان پيشه:آيا از رييس جمهور خواستيد که در مورد بحران انتخابات محکم بايستد؟
خاتمي: ما با هم هم عقيده هستيم اما نحوه عمل مان متفاوت است. ما مي خواستيم که ايشان با استفاده از تمامي قدرتي که قانون اساسي به او مي دهد در مقابل تماميت خواهان بايستد. اما او معتقد است که برخي از اعضا حزب ما تندروي کرده و بهانه سرکوب را به دست محافظه کاران داده اند. او مي بايست جلوي رد صلاحيت برخي نامها را مي گرفت. ما معتقديم که اگر خاتمي محکم ايستاده بود؛ محافظه کاران عقب نشيني مي کردند. اما خاتمي مبارزه طلب نيست.
دهقان پيشه: چرا خاتمي تمامي امکانات قانوني را که در اختيار دارد استفاده نکرد؟
خاتمي: او بيم آن دارد که جامعه دچار از هم گسيختگي گردد. و اين نگراني او تا حدودي درست به نظر مي رسد. خاتمي مي خواهد که با دشمن به نرمي و ملاطفت رفتار نمايد. زماني که او بر کسي خشم مي کند فورا مي خواهد که از او دلجويي نمايد. نمي توان او را عوض کرد. زماني يکي از دوستان با ايشان گفت: « يک سياستمدار مي بايست کمي حقه بازي هم بلد باشد.» اما خاتمي اين چنين نيست. او انساني است با ارزشهاي اخلاقي بسيار و مخالفان او سو‌ء استفاده هاي فراواني ازاين ارزشها کرده اند.
